ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΚΑΚΙΟΥ
ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Σε όλα τα χρόνια το σκάκι υπέστη πολλές
αλλαγές και άλλαξε πολλά ονόματα. Τσατουράνγκα -Τσατράνγκ
-Σατράντζι - Ζατρίκιον (Chaturanga -Chatrang - Shatranj).
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πώς και που ανακαλύφτηκε
για πρώτη φορά το σκάκι. Η επικρατέστερη από όλες, χωρίς
να μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, είναι ότι ξεκίνησε από την
Ινδία τον 6ο αιώνα και σιγά σιγά διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο.
Η αρχική του μορφή ήταν το Τσατουράνγκα (τέσσερα στρατόπεδα)
που παιζόταν από τέσσερα άτομα (διάγραμμα).
Συμβόλιζε τα τέσσερα μέλη του Ινδικού στρατού που περιελάμβανε
το πεζικό, τους ιππείς, τους ελέφαντες και τα πολεμικά άρματα.
Τα κομμάτια ήταν κόκκινα, κίτρινα, πράσινα και μαύρα, και
όλα τα τετράγωνα της σκακιέρας είχαν ένα χρώμα. Στηριζόταν
περισσότερο στην τύχη καθώς παιζόταν με ζάρι. Ο στόχος ήταν
όχι το ματ του βασιλιά αλλά να νικήσεις και τους τρεις αντιπάλους
σου παίρνοντας όλα τα κομμάτια τους.
 |
Από τοιχογραφία που
βρέθηκε σε πυραμίδα και απεικονίζει τη Νεφερτάρη να
παίζει σκάκι |
Ανάμεσα στον 6ο και 7ο αιώνα στην Περσία μετονόμασαν το
Τσατουράνγκα σε Τσατράνγκ και με τη σειρά τους οι άραβες
το μετέτρεψαν σε Σατράντζι που παιζόταν από δυο παίκτες
και ήταν παρόμοιο με το σημερινό σκάκι (διάγραμμα). Υπήρχαν
όμως και ορισμένες διαφορές. Στη θέση της βασίλισσας ήταν
ο Βεζίρης που τότε ήταν αδύναμη φιγούρα αφού μετακινιόταν
μόνο ένα τετράγωνο διαγώνια και τη θέση του αξιωματικού
κατείχε ο ελέφαντας ο οποίος πήγαινε μόνο δυο τετράγωνα
διαγώνια, αλλά μπορούσε να πηδήξει πάνω από άλλα κομμάτια.
Μόνο ο Βασιλιάς, ο πύργος (που τότε λεγόταν καράβι) και
ο ίππος υπάκουαν στους σημερινούς κανόνες. Δεν υπήρχε το
ροκέ, το πιόνι προχωρούσε μόνο ένα τετράγωνο και μπορούσε
να μεταμορφωθεί μόνο σε Βεζίρη. Κέρδιζε όχι μόνο το ματ
αλλά και το πατ.
 |
Σατράνζ |
Την ίδια εποχή το σκάκι φτάνει στην Ρωσία από διαφορετικές
πλευρές και γίνεται γνωστό και στο Βυζάντιο με το όνομα
Ζατρίκιο (διάγραμμα)
 |
Βυζαντινό Ζατρίκιο |
Μετά την Ινδία και την Αραβία το σκάκι συνέχισε το μακρινό
του ταξίδι και μέχρι το τέλος του 10ου αιώνα γίνεται γνωστό
σε όλη την Ευρώπη. Μόνο που οι ελέφαντες και οι βεζίρηδες
δεν το ακολούθησαν και τη θέση τους πήραν ευγενείς αξιωματικοί
και βασίλισσες. Η πιο σημαντική αλλαγή ήταν η μετατροπή
του έως τότε αδύναμου βεζίρη σε πανίσχυρη βασίλισσα -το
δυνατότερο κομμάτι της σκακιέρας.
Στην Ευρώπη το σκάκι έγινε το αγαπημένο παιχνίδι των βασιλιάδων,
ακόμη και αιτία πολέμου ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γαλλία
το 1061 μ.Χ. όταν στη διάρκεια μιας σκακιστικής παρτίδας
ο Γάλλος βασιλιάς χτύπησε στο κεφάλι με τη σκακιέρα τον
Άγγλο βασιλιά.
Το 1196 η καθολική εκκλησία απαγορεύει το σκάκι με την απειλή
ότι όποιος παίζει σκάκι δεν πάει στον παράδεισο. Ο λόγος
ήταν ότι θεωρούσε πως η μορφή των κομματιών και η συνεχής
παρατήρησή τους ήταν ένα είδος ειδωλολατρίας. Μόνο μετά
από τρεις αιώνες περίπου που σταμάτησαν οι απαγορεύσεις,
το σκάκι θεωρήθηκε πνευματικό παιχνίδι και το ακολούθησαν
ακόμα και πολλοί κληρικοί.
Από τους καλύτερους παίκτες του 15ου αιώνα αξίζει να σημειώσουμε
τους Ισπανούς Λοπέζ και Λουτσένα ο οποίος το 1497 έκδωσε
ένα βιβλίο για το σκάκι που γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Ο Ισπανός βασιλιάς Φίλιππος ο 2ος ήταν μεγάλος λάτρης του
σκακιού και συνέβαλε πολύ στην ανάπτυξη του διοργανώνοντας
διάφορες συναντήσεις. Μία από αυτές ήταν και ο αγώνας μεταξύ
Ισπανίας και Ιταλίας το 1575 στη Μαδρίτη που θεωρήθηκε και
η πρώτη διεθνής συνάντηση. Νικητές αναδείχτηκαν οι Ιταλοί
οι οποίοι και κυριάρχησαν στο σκάκι σε όλο τον 16ο αιώνα
με ισχυρούς παίκτες όπως τον Πολέριο και τον Γκρέκο. Στη
Νάπολη δημιουργήθηκε σκακιστική ακαδημία από τον επίσης
ισχυρό παίκτη τον Σάλβιο.
Τον 17ο αιώνα η έδρα του σκακιού μεταφέρθηκε στο Παρίσι
στο καφέ ντε λα Ρεζάνς που ήταν το αγαπημένο στέκι πολλών
διάσημων της εποχής εκείνης όπως ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ο Βολτέρος,
ο Μέγα Ναπολέων και ο Βενιαμίν Φράνκλιν.
 |
Γκραβούρα της εποχής που απεικονίζει
τον Μέγα Ναπολέοντα να παίζει σκάκι |
Το 18ο αιώνα το πιο σημαντικό πρόσωπο στην ιστορία του
μοντέρνου σκακιού ήταν ο Φρανσουά Φιλιντόρ. Ο πολυτάλαντος
Φιλιντόρ εκτός από ισχυρός σκακιστής ήταν και εξαίσιος μουσικός
συνθέτης - ο οποίος έγραψε πάνω από 20 όπερες. Το βιβλίο
του «Η ανάλυση του σκακιού» μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες,
πούλησε αρκετά αντίτυπα και έκανε το σκάκι που μέχρι τότε
ήταν προνόμιο των πλουσίων δημοφιλή ανάμεσα στους απλούς
ανθρώπους.
Το 19ο αιώνα κυριαρχεί το όνομα του Άγγλου Στάουντον, που
καθιέρωσε τη σημερινή μορφή των σκακιστικών κομματιών και
επίσης διοργάνωσε το πρώτο διεθνές σκακιστικό τουρνουά το
1851 στο Λονδίνο.
Το δρόμο του ακολούθησαν πολλοί γνωστοί σκακιστές όπως ο
Στάινιτς, ο Τάρατς, ο Λάσκερ, ο Μόρφυ (στην Αμερική) και
χάραξαν τη δική τους πορεία στο σκάκι.
Στην ιστορία του σκακιού μεγάλο ρόλο έπαιξε και η Ρωσία
η οποία ανέπτυξε το σκάκι σε υψηλό επίπεδο και έδωσε στον
κόσμο πολλούς ισχυρούς παίκτες και παγκόσμιους πρωταθλητές.
|